بازگشت
ما و جامعه شناسان لیبرال غرب
نصرت شاد نصرت شاد

 

              تئوری سازان بورژوایی در خدمت شغل دانشگاهی .

                     

 

 

 

در ادامه معرفی کوتاه جامعه شناسان بورژوازی غرب ، امروز اشاره کوتاهی به زندگی و آثار اروین گوفمان فرانسوی – و پیره بوردیو کانادایی میشود .گوفمان یهودی تبار در سال 1922 میلادی در کانادا بدنیا آمد و در سال 1982 در آمریکا درگذشت .

نتیجه 30 سال کار علمی او یازده کتاب پرخواننده است که به چندین زبان مهم خارجی ترجمه شده اند . از جمله صفات گوفمان  به فروتنی ، انتقادی بودن ، و اخلاقگرایی او اشاره میشود . سبک تحقیق او در جامعه شناسی ، استفاده از میکرسکوب تجزیه و تحلیل است .

گوفمان بعد از مرگ و نشر شاهکارش یعنی کتاب " تجزیه و تحلیل چهارچوبی " در سال 1982 معروف شد . او در ابتدا شاگرد اندیشه های امیل دورکهایم بود . وی بجای موضوعات کلان ساختارهای اجتماعی به مسائل خرد روزمره زندگی پرداخت و آنانرا بزرگ و مهم نمود . امروزه اشاره میشود که او هیچگاه جامعه شناسی کلان را نیز فراموش نکرد .

ادعای اینکه گوفمان در جامعه شناسی به کلی گویی های عام برای تجزیه و تحلیل جهان مدرن میپردازد نیز بی اعتبار است . آثار او را میتوان اساس یک جامعه شناسی فرهنگی قرار داد . او خواهان آزادی ضمیر ناخود آگاه اجتماعی است . چنانچه امروزه رشته جامعه شناسی به راه خود ادامه دهد نیاز به روشنگر و رهنمایی مانند گوفمان  دارد .

شاگردان او مدعی هستند که بر اساس روش تحقیق جامعه شناسی خرد ، رمانهای فلوبر ، داستایوسکی ، پروست ، و موسیل نیز به ما  شناخت بیشتری میدهند تا روش تحقیق جامعه شناسان موضوعات کلان .

     بوردیو در سال 1930 در فرانسه بدنیا آمد . خلاف سارتر او خود را روشنفکری مسئول نمیدانست که باید در باره هر موضوعی اعلان نظر و موضع نماید . در کتاب " نظریه عمل " ، او جامعه شناسی را یک حرفه و یک علم عملی منفرد تعریف کرده است . وی مینویسد که منطق عمل تا جایی است که منطقی بودن دیگر کاربرد عملی نداشته باشد . با این ادعای او جبهه ضد لوی اشتراوس هواداران او باز شد . وی به انتقاد از عینی گرایی اشتراوس نیز پرداخت . جانبداری او از سارتر غالبا بر ضد ذهنی گرایی ساختار گرایی بود .

بوردیو به سبک ساختارگرایی لوی اشتراوس در الجزایر که مستعمره آنزمان فرانسه بود ، به تحقیق پیرامون فرهنگ قبایل از جمله آداب و رسوم آنان پرداخت . از جمله نتایج این تحقیقات آن بود که فقط 16 درصد ازدواجها در میان قبایل عرب از طریق خویشاوندی یعنی میان پسرعمو و دختر عمه ها است ، گرچه ازدواج در اینگونه جوامع یک استراتژی خانواده گی نیز است .

کلید تئوری جامعه شناسی بوردیو کلمه و واژه " هابیتوس "  است که شباهتی به " هدایت زندگی " از ماکس وبر دارد و سیستمی بدست آمده و قانونی است درونی که غالبا جوابی به سازش آغازین به اجبارهای بیرونی است و از نظر شرایطی ، خلاق است . در بعضی از دانشنامه ها آنرا استعداد و ظرفیت بیرونی نیز تعریف کرده اند یعنی ظاهری بیرونی که باطن درونی را افشا میکند یا توصیف می نماید .

مشهورترین اثر او "  اختلافات ظریف " است که بعدها با اشاره به کتاب کانت ، " نقد اجتماعی قوه قضاوت " نام گرفت . در کتاب " هستی شناسی هایدگر " او هایدگر را یک فیلسوف نازی نامید که فاقد اصالت تفکر است . از جمله دیگر آثار بوردیو – نقد عقل نظری ، معنی اجتماعی و جامعه شناسی عکس العملی هستند .

بوردیو همچون پاسکال انسان را موجودی خودکار و متفکر میدانست . او در آنجا تحت تاثیر کتاب " نژاد و تاریخ " لوی اشتراوس بود ، و نتیجه قطع رابطه او با ساختارگرایان کتاب " تئوری و عمل " او شد . وی میگفت که هر عملی دارای منطق خاص خود است که در تئوری ها یافت نمیشود .

امروزه اشاره میشود که چون بوردیو خود در آغاز یک فیلسوف ناموفق بود ، بعدها مخالف روشنفکری و تئوریهای صوری فلسفی شد . با این وجود او تا آخر عمر یک ساختارگرای شکاک و متزلزل باقی ماند .

بوردیو در رابطه با تشخیص اختلاف جامعه مدرن به نظریه حوزه های مختلف زندگی ماندد دین ، فلسفه ، اقتصاد ، قدرت ، مد ، ادبیات و غیره اشاره میکند که حوزههای مبارزه ، بازی ، و نیرو نیز هستند . او در جنبش " هنر در خدمت هنر " به نفی نیروی حوزه ای آن میپردازد .

در رابطه با پرسش ارزش و اهمیت کلاسیک بودن نظرات بوردیو به سخن آدرنو اشاره میشود که گفته بود شیئی کردن موضوعات موجب فراموشی آنان میشود . این سخن آدرنو را باید در روی در ورودی  جامعه شناسی بوردیو نوشت .

بوردیو میگفت که در آغاز متن بود و حرف زدن و نه زبان ،  .یعنی در نظر او همه چیز متن است فرای زمان . با اشاره به این ادعای بوردیو امروزه گفته میشود که او یکی از مخالفان افکار مدرسی و اسکولاستیک  است .

Ervig Goffman 1922- 1982

Pierre Bourdieu 1930 - -  ?


April 1st, 2013


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
علمي و معلوماتي